Essentieel in de montessori-opvatting is de erkenning van de individualiteit van de kinderen. Opvoeding en onderwijs moeten erop gericht zijn bij kinderen zoveel mogelijk tegemoet te komen aan hun individuele belangstelling en ontwikkelingsbehoeften (afhankelijk van ontwikkelingsfase, leerstijl, aanleg, behoefte om al dan niet samen te werken, enzovoorts).
Alles binnen bepaalde grenzen, omdat te veel vrijheid voor het ene kind een beperking van de vrijheid voor een ander kind kan inhouden.

Het montessorimateriaal leidt de kinderen tot allerlei ontdekkingen. Die ontdekking is mogelijk doordat het materiaal is afgestemd op de individuele ontwikkelingbehoefte van de kinderen. Omgeving en materiaal geven het kind precies die steun die het nodig heeft om geïnteresseerd en geconcentreerd te werken en verbanden te ontdekken. Al doende ontdekken ze ook de traditionele sommen.

Ook met taal wordt op die manier gewerkt: zelf ervaren wat woorden betekenen, resulteert in een emotionele betrokkenheid die noodzakelijk is om te kunnen leren. Zo kunnen kinderen ontdekken dat de woorden tot een beperkt aantal woordgroepen behoren. Dat maakt taal overzichtelijk en geeft voeding aan het idee dat de wereld begrijpbaar is. Dit ordenen is een belangrijk principe in het montessori-onderwijs. Door ordening, structurering, krijgen de kinderen zicht op de wereld, en krijgen ze zelfvertrouwen en een steeds groter gevoel van vrijheid om zich in de wereld te bewegen. Verbeeldingskracht wordt in het montessori-onderwijs opgevat als een uitbreiding van de intelligentie.

De groepen zijn heterogeen samengesteld, dus met kinderen van verschillende leeftijden. Sommige kinderen zijn groot en sterk, andere klein, sommige hebben bepaalde werkjes al gedaan, andere beginnen nog maar net. Dat stelt eisen aan de verdraagzaamheid van de groepsleden. Met al deze kinderen krijgt een leerling te maken, met al deze kinderen moet hij leren samenwerken. In de groep leert hij ieders mogelijkheden en beperkingen, maar ook de eigen sterke en zwakke kanten. Door de samenstelling van de groepen uit kinderen van verschillende leeftijd krijgt ook de sociale en emotionele ontwikkeling voortdurend aandacht