Muzieklessen online geven, dat is bijna niet te doen. Soraya Oosterbaan kon niet anders, toen de regel thuisonderwijs dit jaar gold. “Ik gaf elke week een opdracht voor een muziekactiviteit, maar ik miste de feedback”. Nee, muziekonderwijs hoort echt in de school thuis.
Muziek is haar lust en haar leven. Samen met Wendy van der Torre (ook leerkracht op De Kleine Prins) vormt Soraya het zangduo Remedy. Het is dan ook niet gek dat zij vroeger al muziekdocent wilde worden.
“Maar dan moet je auditie doen bij een conservator, ik had me moeten bewijzen en daar houd ik niet van. Ik koos voor de pabo want ik dacht dat ik daar ook muzieklessen zou krijgen. In de praktijk gebeurde dat echter weinig maar al vanaf het begin deed ik samen met Wendy (ook pabo) veel aan muziek. Ook werden we regelmatig door de leerkrachten van de pabo gevraagd voor een optreden. Ik weet nog dat we zelfs een keer mochten optreden in België op de bruiloft van een docent. Dit was onze eerste ervaring met zingen op een trouwerij. Dat was heel spannend. Op school ontstond er een muziekband, met een gitarist en een student die de cajón bespeelde. Wendy speelde gitaar en piano, ik ook. Toen kwam er iemand bij die de derde stem zong en zo breidde de band zich steeds verder uit. De piano die er stond klonk heel vals maar toch waren we er altijd op bezig. Vaak gingen Wendy en ik pas om zeven uur ’s avonds naar huis. Ik heb nog nooit zoveel muziek gemaakt als op de pabo.”
Vakspecialisatie
Soraya vroeg zich af waarom er geen vakspecialisatie was op de pabo en kwam met die vraag bij de docent. “Onze muzieklerares vond dat een heel goed idee. Die vakspecialisatie kwam er, maar wel een jaar nadat ik mijn pabodiploma had. Eerst was deze specialisatie alleen bedoeld voor de pabo-studenten, daarna konden ook afgestudeerde leerkracht deze opleiding doen. Ik heb ‘m zelf in 2017-2018 gedaan. Sinds die tijd geef ik muzieklessen en kan ik eindelijk mijn ei kwijt. Op dinsdag en woensdag werk ik op De Kleine Prins en op maandag op een andere school.”
Het was een zoektocht, vertelt Soraya, hoe ze de lessen zou gaan vormgeven. “Van de muziekmethode was op een gegeven moment alles gedaan, het is dan de kunst om in de herhaling een nieuwe uitdaging te stoppen. Voor de bovenbouw moest ik het een en ander aanpassen. Ik kwam erachter dat kinderen in groep 7/8 het een beetje eng vonden om te zingen, ze hadden een zekere gêne. Naar welke muziek luisteren jullie, vroeg ik hen. Daar maakte ik een schema van en de kinderen kozen een lied. Ik zocht er het een en ander bij, totdat het een geheel was.” Als voorbeeld geeft Soraya het nu populaire sociale kanaal Tik Tok. “Veel liedjes die gebruikt worden in Tik Tok vinden kinderen wel heel leuk om te doen.”
Reflecteren op de lessen hoort erbij, vindt Soraya. “Ik merkte dat bij de kinderen van groep 8 een zekere gêne was om te zingen en dat sloeg over op de kinderen van groep 7. Toen kwam ik erachter dat ik er misschien te prestatiegericht mee omging. Terwijl het plezier moet voorop staan. Als er druk op staat, komt er schaamte. Daarbij merkte ik een groot verschil met groepen waar de groepsleerkracht regelmatig met de klas zingt en bij welke groepen dit weinig gebeurt. Het was voor mij een uitdaging om ze te motiveren, ze te laten zingen zonder schaamtegevoel. Om de nadruk niet te leggen op het zingen maar op een ander onderdeel: het ritme, zoals bodypercussie met je lijf. Ik laat bijvoorbeeld twee groepen tegelijkertijd een ander ritme slaan. Ze kunnen daar ook hun eigen draai aan geven. Wat er dan vaak gebeurt is dat kinderen uit zichzelf mee gaan zingen met het lied, omdat je met iets anders bezig bent. Ik heb dit nu in mijn lessen geïntegreerd: het luisteren, presenteren, muziek maken, improviseren, lezen/noteren, bewegen en uiteraard zingen.”
Blokfluitlessen
Toen Soraya meldde dat kinderen van groep 4 blokfluitlessen konden volgen bij haar, kwamen er vijfentwintig aanmeldingen. “En we hebben maar acht blokfluiten. Ik heb zeven leerlingen in deze les die nu een liedje kunnen spelen. Ze oefenen ook thuis. Gelukkig kan ik er mee doorgaan tot aan de kerstvakantie, zodat ze zich hier verder in kunnen bekwamen. Meisjes uit groep 4 hebben het vaak eerder onder de knie dan jongens, dat heeft ook met de fijne motoriek te maken die je nodig hebt bij het blokfluit spelen.”
Soraya werkt samen met Irene van den Hoek, die op woensdag ook muzieklessen geeft op de montessorilocatie. “Doordat we ook meewerken aan de vieringen (Kerstmis, Pasen etc.) en we deze vieringen meer beleving wilden geven door er livemuziek aan toe te voegen, deden we een oproep en is er een ouderband ontstaan. De ouderband bestond vorig jaar uit een percussionist, bassist, saxofonist en pianist, zij hebben samen met het kerstkoor een geweldige muzikale begeleiding gegeven aan het kerstconcert. Het paasconcert ging door de corona-maatregelen helaas niet door. In samenwerking met Charles Vermeer (eigenaar zanginstituut en dirigent van het ouderkoor, binnenkort een interview met hem dat ook op de website te lezen zal zijn, EF) hebben we de muziek nog meer leven in geblazen in de school.
Over hoe de school dit soort dingen heeft kunnen bekostigen, ga ik even bij directeur Wilke Vos langs. “Twee jaar geleden heeft de overheid geld ter beschikking gesteld om de werkdruk van leerkrachten te verlichten. Uit die gelden hebben we de muziekleerkrachten (Soraya en Irene) kunnen aanstellen. Daarnaast hebben we vanuit de muziekimpuls een subsidie ontvangen om de deskundigheid van alle leerkrachten te vergroten op het gebied van muziek en om de verbinding met de wijk te leggen. Vanuit die gelden zijn diverse workshops georganiseerd voor de kinderen en voor de leerkrachten en hebben we een ouderkoor opgericht waarin zowel ouders als buurtbewoners zingen. De subsidie voor die muziekimpuls is ten einde maar ik vind muziek maken zeer belangrijk, vanwege het sociale aspect en het plezier. In de hedendaagse maatschappij/het onderwijs is het een ondergesneeuwd vak, vaak is alles gericht op cognitieve vaardigheden. Ik vind het van groot belang dat we twee muziekleerkrachten hebben die dit onderwijs op een hoger niveau brengen in de school. Dus we doen er alles aan om het koor in stand te houden, ondanks dat het op dit moment moeilijk is door de maatregelen.”
Saamhorigheid
Soraya vult aan dat die subsidie een enorme boost gaf aan het muziekonderwijs in de school. “Zo kreeg ik steeds meer ideeën. Maar ja, het ouderkoor had bijna veertig leden en nu is dat, door de maatregelen, enorm geslonken. Met Pasen hadden we de verbinding ouders/kinderen willen doen, tezamen in een koor. Dat de ouders dan het couplet zongen en de kinderen het refrein. Dat ging ook niet door.”
Net als Wilke Vos vindt Soraya dat de muzieklessen op school de saamhorigheid versterken. “Je creëert iets met de hele groep, daarin onderscheidt de muziekles zich van andere lessen. Kinderen hebben een kans zich op een andere manier te uiten en ontwikkelen. Ze leren samenwerken, ze worden ritmischer en gaan zuiverder zingen. Maar het hoofddoel is: met veel plezier iets creëren met de hele groep. Soms laat ik ze in kleine groepjes iets voorbereiden, de een zang, de ander dans, en weer een ander groepje ritme. Naast de muzikale aspecten vraagt het ook iets van de samenwerkingsvaardigheden zoals: luisteren naar elkaar, noteren, keuzes maken, rolverdeling, leidinggeven of juist volgen. Vanuit ieders eigen kracht en talent kan zo elk kind bijdragen aan een muziekproductie. Dat is goed voor de groepsdynamiek en ze komen erachter waar hun talent ligt.”
Tot slot vraag ik Soraya welke muziekinstrumenten er worden gebruikt. Dat zijn er best veel! Naast de aloude tamboerijn, zijn er de boomwhackers. “Dat zijn buizen op kleur die corresponderen met de muzieknoten, daar heb je snel resultaat mee, dat is ook wel ’s leuk. Verder werken we met handtrommels, schud-eitjes, maracas, triangels, ritmestokjes, klankstaven en klokkenspellen. De laatste tijd speel ik wel eens op de ukelele. Soms is het een lawaai van jewelste, al die instrumenten bij elkaar. Dat geeft te veel prikkels voor kinderen. Het is daarom altijd een uitdaging om een werkbare sfeer te creëren, dus apart in groepjes oefenen bijvoorbeeld of ‘maak in vijf minuten een muziekstukje’. Alles is dan goed, ook als het niet lukt. Zo houden kinderen er plezier in.”
Emmy Fons
oktober 2020
