door juf Willemieke
Binnen
de montessori-opvoeding leveren de oefeningen uit het dagelijks leven een
bijdrage aan de verkenningstocht van het jonge kind in zijn omgeving.
Om
op een natuurlijke wijze aan de bewegings- en imitatiedrang tegemoet te komen,
heeft Maria Montessori oefeningen uit het dagelijks leven geïntroduceerd.
In
de onderbouw oefent het kind zelfstandig zijn motoriek door de alledaagse
dingen te doen die het om zich heen ziet gebeuren: handen wassen, stof afnemen,
tandenpoetsen, water inschenken.
Het
kind krijgt op die manier ook de gelegenheid om de volwassene te imiteren.
Het
materiaal en het gereedschap bij de oefeningen zijn afgestemd op het formaat
van het kind. Het is daardoor goed te hanteren. Het jonge kind houdt ervan
alles ordelijk neer te zetten, een vaste plaats te geven; dat schept
veiligheid. Bij bepaalde handelingen kan het kind hulp gebruiken. Zo kan het
meester worden over zijn handelingen en zijn bewegingen coördineren.
Elke
samengestelde handeling heeft opeenvolgende momenten en vraagt om een vaste
volgorde. Het kind beleeft plezier aan de zorg voor de omgeving. Het wordt ook
handiger, zijn bewegingen worden geautomatiseerd. De leerkracht helpt het kind
zijn bewegingen te verfijnen en de handelingen in de juiste volgorde te
verrichten. Beheerst het kind de oefeningen, dan wordt het steeds zelfstandiger
en neemt zijn zelfvertrouwen toe.
Het
kind maakt ook kennis met omgangsregels (‘wellevendheidslesjes’) zoals
begroeten, bedanken en zich verontschuldigen. De oefeningen uit het dagelijks
leven zijn groot in verscheidenheid en nemen in gecompliceerdheid toe naarmate
het kind ouder wordt. Te denken valt aan de verzorging van plant en dier, het
werken in de tuin, het bereiden van de maaltijd, het ontvangen van bezoekers en
het verrichten van kleine reparaties.
Het
aan- en uitkleden is het allereerste begin van de verzorging van jezelf. Als
hulp hierbij gebruikt het kind de rekken met verschillende sluitingen.
Het
kind doet de oefeningen uit het dagelijks leven gedurende zijn hele periode op
de montessorischool. In de onderbouw nemen deze oefeningen een belangrijke
plaats in. In de midden- en bovenbouw wordt het in de onderbouw geleerde verder
toegepast, maar krijgt het een andere betekenis. De preciesheid en
nauwkeurigheid, die zo kenmerkend is voor het jonge kind, vervlakt.
Bij
het jongste kind is er voornamelijk plezier in de beweging. Het kind poetst om
het poetsen zelf. Langzaam maar zeker groeit de belangstelling voor het beoogde
resultaat, daarna gaat het kind zich verantwoordelijk voelen voor de hele
omgeving.
Oefeningen
uit het dagelijks leven zijn te verdelen in:
-verzorging
van de omgeving
-verzorging
van jezelf
-omgangsregels
(wellevendheidslesjes)
De
oefeningen uit het dagelijks leven kunnen zowel individueel als aan de hele
groep worden aangeboden in een les in drie perioden.
Een
les in drie perioden wordt meestal gegeven aan de hele groep, soms aan een
kleine groep.
Deze
lessen zijn belangrijk voor de gewoontevorming. De kinderen wennen aan vaste
regels, die nodig zijn om samen in een gemeenschap te leven. Wanneer de
kinderen deze regels kennen, zullen zij zich snel thuis voelen. Door deze
lessen wordt de zelfstandigheid van de kinderen bevorderd.
Eerste
periode: de leerkracht vertelt waar de
les over gaat. Ze zegt bijvoorbeeld: “Ik laat jullie zien hoe een stoel
gedragen wordt”. Dan doet ze de handeling duidelijk en demonstratief voor.
Tweede
periode: Twee of drie kinderen herhalen de handeling.
Derde
periode: Tot slot brengt de leerkracht de handeling kort onder woorden. Hierbij
kan de handeling nog even herhaald worden.